Sinh thời các cụ Thái Kim Đỉnh, Võ Hồng Huy cứ mỗi khi đến toà soạn Tạp chí Văn hoá Hà Tĩnh lại tâm sự một nỗi niềm: Rất đáng lo lắng là ngày càng ít người quan tâm đến văn hoá quá khứ, đến ngành địa phương học, rất ít người muốn “nối nghiệp” chúng tôi. Đa số lớp trẻ ngày nay đều hướng đến “tân văn”. Rõ ràng nghiên cứu, viết về văn hoá quá khứ dù là bài viết đơn lẻ hay công trình lớn đều là cả một tâm huyết với sự làm việc tỉ mẫn, nghiêm túc, mất nhiều thời gian trong khi nhuận bút chẳng bao lăm mà bạn đọc cũng rất kén. Đây chính là một trong những lý do cơ bản làm cho ngày càng ít người “nối nghiệp” các cụ.

Trong bối cảnh như vậy thì sự xuất hiện rất đều đặn các công trình của nhà địa phương học Lê Văn Tùng thật là đáng quý. Có thể nói sau những “cây đa, cây đề” trong lĩnh vực địa phương học như cụ Đỉnh, cụ Huy thì Lê Văn Tùng là một cái tên sáng giá nhất trong rất ít những nhà địa phương học của thế hệ kế tiếp.

“Theo dấu thời gian” của Lê Văn Tùng gồm 34 bài viết công phu chia làm hai phần, Phần thứ nhất: Nhân vật và Sự kiện và Phần thứ hai: Sông biển quê ta. Cuối sách còn có thêm phụ chép 43 bài thơ của các Nho sĩ xưa viết về sông biển Hà Tĩnh.

Có thể nói 21 nhân vật, sự kiện ở phần thứ nhất cơ bản đã được một số người giới thiệu trên sách, báo, tạp chí, từ sự kiện thành lập tỉnh Hà Tĩnh, khởi nghĩa Lam Sơn, nhà lao Hà Tĩnh cho đến các nhân vật Trần Phú, Hà Huy Tập, La Sơn Phu tử Nguyễn Thiếp, Phan Đình Phùng, các nhà khoa bảng Hà Tĩnh… Tuy nhiên, điều rất đáng ghi nhận là tác giả giả đã khai thác, bổ sung thêm nhiều tư liệu mới và rọi chiếu vào đó một góc nhìn riêng/mới, làm cho các nhận vật, sự kiện trở nên mới mẻ, thú vị.

Đóng góp đáng ghi nhận nhất của“Theo dấu thời gian” chính là ở Phần thứ hai: Sông biển quê ta. Với khảo cứu công phu, tác giả đã cho chúng ta du ngoạn lịch sử, văn hoá đầy cảm xúc đến 13 dòng sông, cửa biển, khe nước đặc trưng của Hà Tĩnh, trong đó đáng quý là có cả những con sông “rày đã nên đồng” như dòng Xích Mộ. Với gần 20 năm làm biên tập ở Tạp chí Văn hoá Hà Tĩnh, tôi có thể khẳng định rằng đến nay, viết về danh sơn Hà Tĩnh chưa ai có thể vượt qua nhà địa phương học Võ Hồng Huy, còn viết về danh thuỷ Hà Tĩnh thì cũng chưa ai vượt qua được nhà địa phương học Lê Văn Tùng. Để viết được về 13 danh thuỷ này, tác giả đã phải lên kế hoạch, sưu tầm tích luỹ tài liệu và thậm chí đi điền dã trong hơn 20 năm qua. Bao nhiêu tâm huyết tích tụ lại mới có được những trang viết giàu tư liệu nhưng cũng tràn đầy cảm xúc về những dòng sông, cửa biển, khe nước đã góp phần làm nên hồn cốt danh lam Hà Tĩnh. Và một cách làm rất sáng tạo, tác giả đã thêm phần phụ chép các bài thơ của các Nho sĩ xưa viết về sông biển Hà Tĩnh làm cho Phần thứ hai: Sông biển quê ta càng thêm lấp lánh trầm tích./.                                                                                                              

T.V.S