Tạp chí Hồng Lĩnh số Tết Ất Tỵ 2025 (221+222) trân trọng giới thiệu Tản văn NHỮNG NGÀY ÁP TẾT của TRẦN HÀNH SƠN
NHỮNG NGÀY ÁP TẾT
Tản văn
TRẦN HÀNH SƠN
Đó là những ngày cuối tháng Chạp ta.
Mẹ tôi bảo: ba ngày Tết là những ngày vui nhất, tươi đẹp nhất trong năm nhưng cũng là ngày bận rộn, tất bật nhất. Một năm, công việc được đổ dồn vào tháng Chạp, nhất là những ngày áp Tết. Quang cảnh làng xóm cũng khác hẳn, người ta chạy ngược, chạy xuôi lo lắng hoàn tất các công việc đồng áng, việc gia đình để được hưởng trọn niềm vui trong ba ngày Tết.
Đường làng ngõ xóm được bà con tổng vệ sinh sạch sẽ. Lũ trẻ bày ra vô số trò chơi; thỉnh thoảng bóng bác đội trưởng mang bên hông cái xắc-cốt màu đen chạy qua chạy lại đôn đốc mọi người. Người xa quê đã về quê ăn Tết. Họ tay xách nách mang đủ thứ lỉnh kỉnh, vài người lấy trong túi bao kẹo bột phân phát cho trẻ con, tiếng cười lời chào râm ran khắp xóm.
Trước ngày 23 tháng Chạp, cha tôi cùng với các con trai tiến hành tảo mộ và vệ sinh lăng tẩm. Anh em chúng tôi theo cha dâng hương, quỳ trước lăng mộ mời tổ tiên, ông bà về ăn Tết. Khói hương lãng đãng bay lên trong ánh nắng vàng tươi. Sau ngày 23 tháng Chạp, cúng ông Công ông Táo xong cả nhà bận rộn hẳn lên. Mẹ và em gái tôi suốt ngày ở ngoài đồng, cùng bà con lo lắng cấy cho xong mấy thửa ruộng. Cha tôi và anh trai từ Hải Phòng về khẩn trương bắt tay vào công việc. Ông đẵn cây, bổ củi phơi khô để nấu Tết. Nhiều hôm hai cha con cùng lên núi Hồng Lĩnh cắt cỏ xây thành đống dự trữ thức ăn cho bò trong dịp tết. Anh em chúng tôi quét dọn, lau chùi nhà cửa, cắt tỉa cành cây, vệ sinh dụng cụ nồi niêu song chảo… ai cũng hồ hởi, tự giác trong công việc với một không khí vui vẻ, nhộn nhịp. Có lần tôi hỏi cha:
- Sao những ngày khác cũng công việc thế này mà ta không làm lại để đến gần tết mới làm ạ?
- À, Tết là linh thiêng nhất - cha nhìn tôi trìu mến - những ngày trong năm người ta bận lo việc khác, chỉ duy nhất dịp áp Tết làm những công việc này mới từ tâm và ý nghĩa con ạ!
Nhà thờ được quét dọn, sắp xếp một cách trang nghiêm hơn. Anh Hai tôi rất khéo tay nên được cha phân công cho bài trí nhà thờ. Tôi còn nhớ hồi ấy nhiều câu đối lắm, thường họ bán ở hiệu sách huyện hoặc hai bên vệ đường. Cha tôi mua về mấy đôi. Những câu đối dài như tấm phướn, trình bày diêm dúa, bắt mắt bay phất phơ trong ngôi nhà tranh thật ấm áp. Cha tôi chọn câu: “Sôi sục hai miền xuân chống Mỹ/ Tưng bừng cả nước tết mừng công” và bảo anh tôi treo trước bàn thờ, nhưng anh không chịu, cho là không hợp. Cận ngày quá, không thể mua được câu đối nữa, nên anh cắt bìa, quay com-pa viết thành câu đối do anh nghĩ ra: “Nghiệp tổ đời đời vững bền độ trì con cháu/ Gia phong mãi mãi tích đức bừng sáng tổ tông”, rồi lấy bút chì xanh đỏ trang trí rất đẹp. Cha tôi cứ tấm tắc khen mãi!
Tết đã về thật rồi!
Mẹ đưa chúng tôi đi chợ đón sắm Tết và mua quần áo đẹp. Khác hẳn mọi hôm, sáng ngày 28 tháng Chạp, mẹ mặc chiếc váy đen, đầu quấn khăn đen mỏ quạ rất gọn gàng, tỷ mẩn, ngực vận yếm nâu tươi sáng rồi cùng đàn con đông đúc đi phiên chợ Tết cuối năm. Hồi ấy chợ Đón quê tôi trù phú lắm. Chợ họp ven đường cái quan, ven bờ sông Lam với những Bến Chè, Bến Đèn thơ mộng. Đến chợ phiên bà con các xã Phổ Hải Đan Trường Hội nườm nượp đổ về; rồi Giang Đình, Tiên Điền, Tiên Bào cùng hội tụ. Những chiếc thuyền buôn nhỏ từ Bến Thủy, Mai Trang cũng giong buồm xuôi đến. Hàng hóa tràn ngập, chợ phình ra choán hết đường cái quan, nối dài Trường Lam với Tiên Điền.
Cha tôi cùng các trai làng lượn trong quán rượu. Họ ngồi nhâm nhi, tán gẫu, cặp mắt lơ đễnh phóng ra xa… Hình như họ khao khát và mơ ước điều gì trong thời khắc biến thiên, chuyển giao của vũ trụ! Tiếng mời chào đặc sệt giọng “kẻ bể” của dân Bãi Ngang xen lẫn với giọng lơ lớ của dân buôn Nghi Lộc rộn ràng cả đất trời.
Tết đến thật rồi!
Sáng ngày 29 tháng chạp mẹ tôi cùng cô bác gói bánh chưng để chuẩn bị cúng Thánh Hoàng đầu năm. Hai giờ chiều tiếng lợn kêu eng éc khắp làng. Lũ lợn đã lên thớt cống nộp với tiếng dao lách cách, tiếng cười nói rộn ràng trong nhà, ngoài ngõ.
Tết đến thật rồi!
Cha tôi thắp nhang kính cẩn dâng lên bàn thờ tổ tiên! Mai là ngày 30 tháng chạp, ngày đầu tiên của Tết, ngày cuối cùng của năm cũ và… vũ trụ khe khẽ mở ra ngày khai niên của năm mới!
*
Tết nay về quê; ký ức những ngày áp Tết xưa lại trỗi dậy. Quê tôi đã thay đổi nhiều trên con đường đổi mới của cuộc cách mạng “Nông thôn mới”. Đi qua chợ Đón lòng tôi lâng lâng khó tả. Chợ Đón vẫn còn, nét trù phú, thanh lịch ngày xưa vẫn phảng phất sau lũy tre xanh còn sót lại của vùng quê rộn ràng trong Lễ hội vui xuân. Thời gian đi qua, ký ức những ngày áp Tết trong trẻo lại, dung dị như lớp trầm tích bền chặt với thời gian.
Nghi Xuân, tháng 12/ 2024
T.H.S