nguyễn VĂN HIỆP

ĐI TRONG RỪNG BƯỞI HƯƠNG KHÊ

                                                                                       Tản văn

Thu đã về, đất trời Hương Khê như dịu lại đủ để vạn chúng sinh quê tôi được hưởng sự mát mẻ, lấy lại sức lực sau một mùa hè gay gắt nắng. Nhiều người đến quê tôi vào dịp này đều có chung nhận xét: "Đến Hương Khê một lần rồi nhớ mãi" bởi đi về các triền đồi ven sông Ngàn sâu, Sông Tiêm, Rào Nổ, Rào Hào... mùa thu, mùa bưởi Phúc Trạch chín rộ lại có sắc vàng lung linh và toả hương thơm ngọt mát đủ để say lòng quý khách gần xa.

Không biết tự bao giờ mà Mẹ thiên nhiên đã ban tặng cho Hương Khê thứ quả đẹp mà ngon nức tiếng. Bưởi Phúc Trạch thực sự trở nên nổi tiếng sau khi đạt được giấy khen tại cuộc thi rau quả Đông Dương do chính quyền thuộc địa Pháp tổ chức vào năm 1938 và năm 2002 được công nhận một trong bảy loài cây ăn quả đặc sản quý hiếm cấm xuất khẩu giống của cả nước. Năm 2004, bưởi Phúc Trạch được cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu hàng hóa bởi mẫu mã đẹp, múi dày, tép hồng đặc trưng hương vị thiên nhiên, thơm ngon. Từ ngày 01/8/2020, Bưởi Phúc Trạch là 1 trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đã được EU cam kết bảo hộ, mở ra cơ hội lớn cho quả bưởi Phúc Trạch vươn ra tầm thế giới.

Tìm hiểu sâu hơn một chút mới biết được một phần quá trình kiến tạo địa chất nơi đây. Trải qua hàng triệu năm vận động, hình thành nên những dãy núi đá vôi, nhất là các lèn La Khê, Phú Lễ và trên các lèn đá này lại có rất nhiều hang động nhỏ, là nơi sinh sống rất nhiều năm của hàng vạn con dơi và chất thải của chúng có nơi dày gần nửa mét. Theo nước mưa rửa trôi, các hợp chất can xi, phốt pho, kali ... chảy vào các khe suối, hoà vào sông Ngàn Sâu, ngấm vào đất, lắng đọng những giọt phù sa cùng vô số khoáng chất vi lượng kỳ diệu cung cấp cho cây trái dọc đôi bờ Ngàn Sâu trở thành đặc sản nổi tiếng khắp nơi.

Đến các xã Hương Trạch, Phúc Trạch, Hương Đô, Lộc Yên....nhất là các thôn Ngọc Bội, Phú Lễ vùng Đượng Cấm (Hương Trạch), nơi đây hơn chục năm về trước là cánh đồng trồng ngô, lạc, đậu xanh, nay đã chuyển thành vùng chuyên canh cây bưởi. Những cây bưởi xếp hàng thẳng tắp, trĩu quả, nhìn xa tựa như ai đó treo hàng vạn chiếc đèn lồng màu vàng, lung linh trong sắc nắng mùa thu. Khách quý đi cùng tôi thích thú nâng niu từng quả bưởi căng tròn, chín mọng. Mua rồi mà chưa nỡ hái cứ nâng quả bưởi trên tay, nhìn tay chủ nhà nhẹ nhàng gọt, mùi thơm toả ra thơm nồng. Bưởi tách thành múi, cùi màu trắng hoặc phớt hồng, hình tép xếp suôn đều như răng lược và thưởng thức....Ngọt, ngon và cái ngon của bưởi Phúc Trạch là ngọt thanh,đậm đà làm cho người thưởng thức cảm thấy sảng khoái.

Tôi nhớ, hồi còn nhỏ ngoại tôi có một gốc bưởi Phúc Trạch, không nhiều quả lắm, nhưng cuống nhỏ, quả tròn, da mỏng, màu cũng vàng rộm. Bưởi to hơn nắm tay là bà đã che chắn cẩn thận bằng mo cau, lá chuối để tránh rám nắng. Cây bưởi đó, bà thường để dành tiếp khách trọng, hoặc chờ khi các cậu, các dì ở xa lâu ngày về mới hái xuống để ăn. Thức quý thường cứ phải giữ gìn! Người ở xa quê trong Nam, ngoài Bắc, nhớ quê là nhớ bưởi, rồi dặn dò cháu con gửi vài quả bưởi làm quà. Nhận được quà quê là rưng rưng nước mắt.

Đến nay vẫn còn một số cây "Bưởi Tổ" có độ tuổi trên hai trăm năm ở các xã Hương Trạch, Phúc Trạch, Hương Đô hàng năm vẫn cho quả chất lượng tốt. Ngày nay khoa học kỹ thuật phát triển, nhiều dự án của Nhà nước đầu tư nghiên cứu bảo tồn nguồn gen quý để bảo tồn, phục tráng phát triển bền vững giống bưởi Phúc Trạch. Chắc rằng, cây bưởi Phúc Trạch ngày càng khoẻ mạnh và cho quả ngon hơn. Huyện Hương Khê có gần ba nghìn hecta bưởi Phúc Trạch, kinh tế vườn, kinh tế trang trại nơi đây như được cất cánh. Thu nhập của người trồng bưởi ổn định, đời sống người dân ngày càng khá giả lên.

Quý khách thập phương, hay con em xa quê, cứ vào dịp tháng tám, tháng 9 hàng năm, mùa bưởi chín lấp lánh sắc vàng trong nắng thu, hương thơm và vị ngọt của bưởi Phúc Trạch làm ta nhớ mãi. Có lần tôi đi công tác đến thăm vườn bưởi ở Phúc Trạch, cảm xúc đến tôi viết được mấy câu thơ: Hẹn em ngày vào thu/ Ngọt ngào thơm hương bưởi/ Chưa đi xa  mà lòng đã nhớ/  thơm lừng hương bưởi chao nghiêng/ ngọt cả tình tôi, ngọt cả tiếng em cười...

Đúng là bưởi ngon, giọng nói cũng có nét âm sắc riêng. Người dân ở đây năng động, sáng tạo, mến khách và phóng khoáng, người nơi khác dễ nhận biết là người quê vùng Đô Khê, Phúc Trạch.

Nhắc đến Hương Khê, nhiều người nhớ nơi đây nắng nóng, gió lào. Mùa nắng thì oi nồng, gay gắt, mùa mưa thì lũ lụt bấp bênh. Nhưng mùa thu sang, lại hiền hoà quyến rũ lạ thường. Rừng xanh cây lá, trời trong xanh mây trắng bay. Ta đi trong rừng bưởi, thưởng thức hương vị của bưởi, mới thấy được nét đẹp của Hà Tĩnh mình thương, thêm niềm tin yêu cuộc sống. Tôi thầm cảm ơn Mẹ đất trời đã chắt chiu, ban tặng cho  quê tôi nhiều thứ quả ngon, nhất là bưởi Phúc Trạch tuyệt vời. Hương thơm của bưởi Phúc Trạch, đặc sản Hà Tĩnh sẽ tiếp tục lan toả đi khắp muôn nơi làm giàu đẹp thêm cho quê hương, đất nước.

                                                                                                           N.V.H

Vườn bười Hương Khê (ảnh do tác giả cung cấp)