Một ngày cuối thu, tôi được theo chân đoàn công tác ra thăm đảo Sơn Dương, một hòn đảo tiền tiêu, “con mắt thần” án ngữ trên biển Vũng Áng, Thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh.

Biển hôm ấy trời trong, gió nhẹ, sóng dào dạt êm đềm vỗ vào mạn thuyền. Nước biển sâu và xanh trong đến lạ kỳ, chúng tôi dần xa bến cảng hướng thẳng về Sơn Dương, một hòn đảo không xa đất liền là bao nhưng vẫn còn giữ được sự nguyên sơ với hệ thống hang động, thảm thực vật, hệ sinh thái tự nhiên vô cùng phong phú và đẹp đẽ. Cách đất liền hơn 4 hải lý, đảo dần hiện ra trong mắt chúng tôi xa xa. Ban đầu hình tượng đảo giống như một con voi xanh khổng lồ đang đằm mình trên biển, đầu hướng vào cảng nước sâu Sơn dương - Vũng Áng, sống lưng đảo trồi lên giữa mênh mông trời nước hệt như một lưỡi gươm đang chỉ trỏ ra Biển Đông sóng vỗ trập trùng.

Ngoảnh mặt về đất liền, dãy Hoành Sơn mờ ảo, cuồn cuộn đổ về Đèo Ngang, mây bay bàng bạc. Phía bên này là Hoành Sơn quan - nơi in dấu những bước chân cha ông đi về phương Nam mở đất, nơi dừng chân ngắm lại trời - non - nước đã từng tạc vào thi ca suốt mấy thế kỷ. Phía bên kia là Vũng Chùa - Đảo Yến, nơi yên nghỉ vĩnh hằng một thiên tài Quân sự kiệt xuất - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người anh cả của Quân đội Nhân dân Việt Nam, một trong những vị tướng huyền thoại của Thế giới đã từng đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược. Núi non, biển trời, lòng người ấy hòa hợp vô cùng!

Sóng vỗ dập dềnh, chiếc thuyền chao lên, chúi xuống khiến chúng tôi lảo đảo. Càng tiến gần về đảo sóng càng to hơn, gió quất như roi vào chiếc thuyền ràn rạt. Đảo hiện ra mỗi lúc một gần. Quan sát qua ống nhòm, lá cờ đỏ sao vàng nhô cao trên thảm xanh ngàn cây tung bay phần phật, dãy nhà lính đảo với những bức tường vàng sậm hiện ra bên vách đảo bé nhỏ hoang sơ.

Đến với đảo Sơn Dương

Đảo Sơn Dương có vị trí chiến lược hết sức quan trọng trong kế hoạch tác chiến khu vực phòng thủ của Quân khu 4 nói chung và Hà Tĩnh nói riêng, là chốt chặn quan trọng để bảo đảm an toàn cho tàu thuyền ra vào cửa ngõ cảng Vũng Áng (Hà Tĩnh) và hoạt động đánh bắt cá của ngư dân trên biển. Sơn Dương được mệnh danh là tiền đồn, là “mắt thần” của biển cả, từ đài quan sát với ống kính hiện đại thu gọn vào tầm mắt hàng chục ki-lô-mét, phân biệt được các tàu lạ, theo dõi được sít sao hành trình đánh cá của ngư dân. Thu vào tầm mắt là non nước biển trời Tổ quốc. Và xa xa, cảng biển Vũng Áng nhô ra những cần trục khổng lồ, những ống khói cao vút của nhà máy nhiệt điện, khu công nghiệp và sầm uất những phố phường, làng mạc. Hoành Sơn sừng sững chắn dựng giữa đỉnh trời mờ xa.

Đón chúng tôi trên cầu cảng là đông đủ cán bộ chiến sỹ nhân viên đang làm nhiệm vụ trên đảo. Những gương mặt sạm đen vì nắng gió nở những nụ cười tươi rói, những cái bắt tay thân tình, ấm áp như chào đón những người thân lâu ngày gặp lại. Sau những phút giây hỏi han trò chuyện, tôi được đi theo một tổ tuần tra trên đảo, công việc vốn thường xuyên quen thuộc của lính đảo Sơn Dương. Mép núi nhấp nhô những dốc đá tai mèo, đường đi quanh co khúc khuỷu, có lúc phải bò qua ghềnh đá, lúc lại leo dốc hun hút. Sóng vỗ trắng xóa dưới những bước chân tổ tuần tra ướt sũng, sóng đánh vào mép đảo rào rạt, sóng dập dềnh rồi gào thét suốt ngày đêm, suốt hàng triệu năm qua mà sao đảo vẫn kiên gan không thể nào khuất phục!

Hai tiếng đồng hồ đã trôi qua, tôi bắt đầu thấm mệt, Thiếu tá Trần Thế Thiện, vừa đi như vừa trông chừng tôi, đá dưới chân trơn trượt, sóng vỗ dạt tràn làm tôi chao đảo ngã chúi xuống phía trước. May mắn thay, và cũng cảm phục thay Thiện đã kịp thời nhanh như cắt bám lấy tay tôi khi chỉ còn gang tấc là tôi rơi hẳn xuống  biển sâu hun hút, đá nhọn và sóng trắng ùng oàng, thật là hú vía. Cố bám lấy những bước chân thoăn thoắt của tổ tuần tra nhưng rồi tôi cũng mệt lả. Bên mép biển sóng đang cuồn cuộn, giây phút giải lao quý hóa với tôi vô cùng. Câu chuyện bên bờ đảo của Thiếu tá Trần Thế Thiện cứ làm tôi rưng rưng xúc động. Tôi không ngờ Thiện đã gắn bó với đảo đến năm năm rồi. Thậm chí có nhiều đồng chí còn gắn bó trên đảo bảy, tám năm, mười năm. Thiện kể: Trên hòn đảo này chỉ có duy nhất một mạch nước ngầm có nước ngọt. Nhưng chỉ mùa mưa mới có nước, còn lại 6 tháng mùa khô ròng rã không có lấy một hạt mưa. Thật kỳ lạ là những ngày đất liền mưa to nhưng tuyệt nhiên trên đảo lại cứ nắng hạn. Vài chiếc bể chứa nước ngọt chỉ đảm bảo sinh hoạt tối thiểu hàng ngày, Tất cả phải tắm bằng nước biển, tắm xong chỉ tráng qua người vài ca nước ngọt mà thôi. Máy phát điện chỉ đảm bảo sinh hoạt một ngày hai tiếng, chủ yếu để xem thời sự, sạc bình ắc quy và sạc pin, sạc điện thoại. Điện nước vô cùng khó khăn và thiếu thốn.

Tôi băn khoăn những câu hỏi không đầu không cuối vì xúc động, Thiện hồ hởi khoe: Trên đảo hiện đã được cấp trên quan tâm đầu tư điện năng lượng mặt trời, nhưng cũng không đủ cho anh em sử dụng, chủ yếu để bảo quản thực phẩm là chính, một số hạng mục công trình đang trong quá trình xây dựng, lắp đặt, hy vọng thời gian tới đời sống bộ đội sẽ có nhiều cải thiện, phục vụ tốt nhiệm vụ trực sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện và công tác của bộ đội trên đảo. Rất nhiều câu hỏi hiện ra trong đầu tôi lúc ấy, tôi cứ suy nghĩ miên man mà không dám cất lời, rằng: Trong điều kiện khó khăn khắc nghiệt như vậy, cơn cớ gì các anh gắn bó cả hàng chục năm trời với đảo mà vẫn vững vàng trước mọi sóng gió chông gai!

Đang dở câu chuyện, bất ngờ Thiện nhận được thông tin có tàu cá của ngư dân cầu cứu. Tổ tuần tra nhanh chóng cơ động về trung tâm chỉ huy để thực hiện nhiệm vụ cứu kéo tàu cá chết máy đang trôi dạt trên biển của ngư dân. Hình như đây là công việc đã quá quen thuộc của những người lính trên đảo Sơn Dương. Bởi ngư dân đánh bắt hải sản trên vùng biển sóng to gió lớn, bất trắc thường xuyên được bộ đội giúp đỡ, kịp thời cứu kéo, hỗ trợ bà con nhân dân gặp nạn. Chỉ cách đây không lâu, vào cuối năm 2023, nhận được thông tin có 3 người dân bị đắm thuyền ngoài khơi, cán bộ chiến sỹ đảo Sơn Dương đã phối hợp với Hải đội Biên Phòng Vũng Áng, kịp thời cứu sống, đưa ngư dân về đảo an toàn, cấp cứu những người bị thương và nhanh chóng đưa vào đất liền để chữa trị. Những việc làm như thế đã làm gắn bó thêm tình cảm của nhân dân với đảo, nhất là đồng bào ngư dân khai thác, đánh bắt hải sản trên biển.

Bữa cơm lính đảo hôm ấy rộn ràng hơn bởi có chúng tôi từ đất liền và bởi có cả 5 ngư dân trên tàu cá vừa được cứu hộ. Quân với dân chuyện trò trong bữa cơm rổn rảng, tôi tranh thủ bắt chuyện với thiếu tá Nguyễn Anh Nhật, người đã mười một năm nay thực hiện nhiệm vụ trên đảo này. Nhật quê Hương Sơn, Hà Tĩnh, cách đơn vị chỉ chừng 200km thôi nhưng để thi thoảng được về thăm gia đình là một điều không dễ. Ngoài nhiệm vụ trực SSCĐ thường xuyên phải bảo đảm 100% quân số. Cán bộ chiến sỹ đến kỳ nghỉ phép còn phải phụ thuộc vào sóng gió trên biển. Mùa mưa bão, việc đi lại giữa đất liền và đảo hầu như bị gián đoạn, sóng to, gió lớn, cùng biển nước sâu nguy hiểm khôn lường. Bởi thế có những đồng chí 6 tháng liền không được về thăm nhà.

Nhật kể, lần vợ sinh con đầu lòng đúng vào mùa bão, cấp trên đã bố trí cho nghỉ phép để về chăm vợ con nhưng rồi sóng to gió lớn, có phép mà không thể về. Ca đẻ khó đã khiến cho cả hai mẹ con suýt nữa nguy cấp tính mạng; rồi những lần vợ ốm, con đau, bố mẹ già yếu nằm viện nhưng vì nhiệm vụ Nhật đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách, xung phong ở lại cùng đồng đội bảo vệ biển đảo quê hương, bảo vệ bình yên cho ngư dân vươn khơi, bám biển.

Có lẽ còn rất nhiều câu chuyện với mỗi cán bộ, chiến sỹ, nhân viên trên đảo tương tự như thế, bởi cuộc sống của mỗi người ai chẳng có những câu chuyện riêng của mình. Tôi thầm cảm phục những khó khăn gian khổ, những thử thách hiểm nguy mà người lính đảo phải gánh chịu để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Họ đã thầm lặng hy sinh và cống hiến, họ đã thầm lặng tỏa sáng những phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ” dù ở bất cứ nơi đâu.

Câu chuyện về một ngư dân mà Cán bộ chiến sỹ trên đảo thường gọi với cái tên trìu mến là “Bố Bảo” mới thật sự làm tôi xúc động. Những nghĩa cử, tấm lòng mà lão ngư dân dành cho bộ đội thật sự cao cả, thiêng liêng. Ngư dân Mai Bảo vốn là một giáo dân làm nghề đánh cá, Từ năm 1972 ông Bảo là người thường xuyên làm nhiệm vụ chèo thuyền đưa đón Bộ đội ra đảo. Những năm chiến tranh, bom mỹ đánh phá ác liệt, có lần ông và một y tá suýt nữa hy sinh vì trúng bom, may mắn nhờ nước biển sâu, chiếc thuyền chìm xuống rồi dội lên, hai người bật khỏi khoang thuyền, thoát chết trong gang tấc. Không kể hết bao lần “Bố Bảo” chẳng quản hiểm nguy, sóng to, gió lớn, một mình chèo chống đưa bộ đội vào bờ cấp cứu do bị thương hoặc đau ốm nguy cấp. Lần một chiến sỹ bị rắn độc cắn, nếu không có “Bố Bảo” đưa thuyền ra kịp thời thì tính mạng của của chiến sỹ đã không còn. Chuyện về những hành trình đưa đón bộ đội, tiếp tế lương thực, thực phẩm ra đảo của ông Bảo còn nhiều, nhưng đáng nói là những việc làm của ông không hề toan tính vụ lợi. Việc ông làm là hoàn toàn tự nguyện, không đòi hỏi một sự đáp đền nào. Câu chuyện về “Bố Bảo” hôm nay tôi được nghe các anh kể dường như càng thêm xúc động khi biết ông Bảo đã mất cách đây ít năm khi tuổi đã cao. Dù thế nhưng tình cảm, công lao, nghĩa cử của Ngư dân Mai Bảo vẫn đọng lại trong lòng mỗi quân nhân trên đảo Sơn Dương không hề phai nhạt.

Về chiều, đảo vàng rực nắng, một ngày mùa thu bình yên và trong trẻo. Biển bỗng hiền hòa trở lại, khác với sáng nay sóng bạt cả con thuyền. Những chiếc tàu hàng đang lừng lững kéo còi hướng mũi vào Vũng Áng. Những chấm nhỏ điểm xuyết lên biển chiều là tàu cá đang buông lưới của ngư dân. Đảo lại lặp lại những bước chân tuần tra của lính. Đàn dê nhởn nhơ trên vách núi khi đã no cỏ để trở về chuồng, những chú lợn eng éc kêu ăn khiến tôi hình dung như đang ở giữa một làng quê an hòa, yên ấm.

Những cuộc chuyện trò của chúng tôi đành gác lại khi chiều muộn đã đến gần. Chúng tôi tạm biệt những người lính đảo Sơn Dương trong niềm tin yêu cảm phục. Thầm cảm ơn các anh đã không quản gian khổ hy sinh, cống hiến hết mình cho biển đảo quê hương, cho bình yên Tổ quốc. Hàng cánh tay đưa lên vẫy chào chúng tôi, những cánh tay rắn rỏi vẫy lên trên nền biển trời mây nước như khẳng định niềm tin vững chắc với chúng tôi, với đất liền: rằng Đảo vẫn vững vàng giữa bão tố phong ba. Chúng tôi hướng mặt về đất liền để giấu đi nhưng khóe mắt rưng rưng vì xúc động…

Đảo dần mờ xa theo ánh chiều bảng lảng, một vùng trời rực sáng ánh điện phía Vũng Áng xa xa. Đất liền đã lên đèn khi màn đêm ngủ vùi trên biển, nhưng tôi biết rằng đảo chưa bao giờ ngủ, “con mắt thần” của đảo luôn thức canh giữ biển trời như suốt triệu triệu năm qua.

Chúng tôi cập bến mang theo lên đất liền bao câu chuyện của những người lính đảo. Quay ra trùng khơi nghe sóng vỗ, tôi hình dung lại ngọn cờ đỏ sao vàng phần phật bay trên mái đảo sáng nay./.

N.D.V