Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta, mở ra cuộc kháng chiến toàn quốc vào ngày 19/12/1946. Từ những ngày đầu kháng chiến, Đảng ta đã xác định phương châm chiến lược là: “trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi”. Cuộc chiến không thể giành thắng lợi nhanh chóng bằng vũ khí hiện đại mà cần dựa vào toàn dân, toàn diện, kết hợp đấu tranh quân sự, chính trị, ngoại giao. Trong đó, lực lượng vũ trang ba thứ quân (bộ đội chủ lực, địa phương và dân quân du kích) là nòng cốt của thế trận chiến tranh nhân dân.

Đến đầu thập niên 1950, sau nhiều năm chiến đấu bền bỉ, quân và dân ta dần làm chủ thế trận ở nhiều chiến trường. Trong khi đó, thực dân Pháp, dù được Mỹ viện trợ nhiều về tài chính và vũ khí, vẫn lún sâu vào thế bị động. Trước nguy cơ thất bại, Pháp quyết định xây dựng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ – một thung lũng chiến lược tại vùng Tây Bắc – với tham vọng “nghiền nát chủ lực Việt Minh, kết thúc chiến tranh trong danh dự”.

Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ bao gồm 49 cứ điểm, chia thành ba phân khu trung tâm, bắc và nam, được xây dựng như một pháo đài hiện đại giữa rừng núi. Pháp huy động khoảng 16.200 quân, được yểm trợ bởi không quân, pháo binh và hậu cần dồi dào. Tướng Christian de Castries được giao toàn quyền chỉ huy.

Trước tình hình đó, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp cuối năm 1953 – đầu 1954, thống nhất mở một chiến dịch lớn tại Điện Biên Phủ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp được giao chỉ huy chiến dịch. Đây là quyết định chiến lược thể hiện bản lĩnh và sự nhạy bén trong chỉ đạo kháng chiến, nhằm giáng đòn quyết định vào kẻ thù ngay tại điểm mạnh nhất của chúng.

Chiến dịch Điện Biên Phủ là minh chứng điển hình cho sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân. Gần 26 vạn dân công hỏa tuyến, hơn 2 vạn xe đạp thồ, thuyền mảng, voi ngựa, bò kéo, và cả hàng nghìn thanh niên xung phong được huy động để phục vụ chiến trường. Những con đường kéo pháo, những tuyến đường vận tải xuyên rừng được hình thành giữa núi non hiểm trở và thời tiết khắc nghiệt.

Vũ khí của ta lúc đó còn lạc hậu: phần lớn là pháo 105mm, cối 82mm, súng bộ binh do các nước xã hội chủ nghĩa viện trợ. Tuy nhiên, ta có lợi thế tuyệt đối về tinh thần chiến đấu, sự linh hoạt trong chiến thuật và sự gắn bó giữa quân với dân. Việc kéo pháo vào trận địa rồi lại kéo ra, thay đổi phương châm “đánh nhanh thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” là quyết định then chốt của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thể hiện tư duy quân sự vững vàng và rất thực tiễn. Chiến dịch Điện Biên Phủ bắt đầu ngày 13/3/1954 với trận đánh mở màn vào cụm cứ điểm Him Lam. Sau đó, ta liên tiếp giành thắng lợi ở Độc Lập, Bản Kéo, vây ép phân khu trung tâm của địch. Đặc biệt, trận đánh đồi A1 – kéo dài từ đầu tháng 4 đến ngày 1/5/1954 – là một trong những trận đánh ác liệt nhất, tiêu biểu cho sự bền bỉ và tinh thần không lùi bước của quân ta. Việc phá hủy hầm ngầm, làm chủ A1 đã phá vỡ hoàn toàn hệ thống chỉ huy của Pháp tại trung tâm Điện Biên Phủ. Đến ngày 7/5/1954, toàn bộ tập đoàn cứ điểm bị tiêu diệt hoặc bị bắt sống. Tướng De Castries và bộ chỉ huy Pháp đầu hàng. Sau 56 ngày đêm chiến đấu, ta tiêu diệt và bắt sống hơn 16.000 tên địch, bắn rơi và phá hủy hàng trăm máy bay, thu nhiều vũ khí hiện đại.

Chiến thắng Điện Biên Phủ là kết quả của đường lối đúng đắn, khoa học và độc lập của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nó khẳng định rằng một dân tộc nhỏ bé nhưng có tinh thần chiến đấu mạnh mẽ, có đường lối đúng đắn và đoàn kết toàn dân tộc thì hoàn toàn có thể đánh bại một kẻ thù hùng mạnh về vũ khí. Về đối ngoại, chiến thắng này đã góp phần dẫn đến việc ký kết Hiệp định Genève ngày 21/7/1954, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương. Đồng thời, nó trở thành nguồn cảm hứng cho phong trào giải phóng dân tộc tại nhiều quốc gia thuộc địa ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh.

Với thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay, chiến thắng Điện Biên Phủ không chỉ là một niềm tự hào lịch sử, mà còn là bài học sâu sắc về tinh thần tự lực, sáng tạo và đoàn kết. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi thách thức phát triển đất nước trở nên phức tạp hơn, tinh thần “dám nghĩ, dám làm”, kiên định và vượt khó như cha ông ta đã thể hiện trong chiến dịch Điện Biên Phủ là hành trang quý báu. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Chiến thắng năm 1954 là minh chứng rõ ràng nhất cho chân lý ấy. Trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay là giữ vững những thành quả đó bằng trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, bền vững.

Linh Châu