Nhắc đến Giáo sư Nguyễn Văn Công, cựu học sinh Trường cấp 3 Phan Đình Phùng (khóa 1976-1979), người con của phường Thành Sen (Hà Tĩnh) sinh năm 1962, có ai đó cho rằng, người cầm tinh con hổ mà lại Vua hổ (Nhâm Dần) thì trí tuệ thông minh và quyền uy hơn thiên hạ là đã được trời, đất định sẵn rồi, chỉ có người đó có biết cách làm chủ được vận mệnh của mình hay không mà thôi!

Giáo sư Nguyễn Văn Công

Nói như thế hơi phiến diện, bởi không thiếu gì người sinh cùng tuổi 1962, có cùng hoàn cảnh và sống gần như cùng một môi trường, thậm chí còn là bạn nối khố từ thuở nhỏ nữa, mà sao lại có sực khác biệt nhau quá lớn? Cụ thể ngay cả tôi là người gần gũi lại cùng tuổi cùng học phổ thông với nhau một lớp với giáo sư lại không thể nào có được những tố chất như thế.

Không nói mình tin hay không tin vào tử vi. Vì nói đến lòng tin là phải bị thuyết phục tuyệt đối. Còn không tin thì vô tình trở thành kẻ báng bổ, mà tôi thì không bao giờ dám nghĩ thế. Có thể do học thuyết của Kinh Dịch quá siêu phàm, trong lúc mình chưa đủ trí huệ để cảm được lẽ huyền vi của nó.Vậy nên giữa sự tin và không tin vào bản mệnh con người đang là một vệt sáng mơ hồ không rõ ranh giới!..

Giữa hỗn mang vũ trụ, tôi cố định hình lại một góc phố Thành Sen nhỏ bé và mái Trường cấp 3 Phan Đình Phùng cũ của mình, nghiệm thấy GS. Công không những mang căn cốt của "Chúa tể sơn lâm" mà bản mệnh ấy còn là sự hội tụ đầy đủ nghiệp duyên của mười hai con giáp.

Trong đó nổi bật là đức tính thủy chung với bạn bè, hiếu đạo với cha mẹ, khiêm tốn và điềm đạm trước mọi người.... phần nào mang cơ duyên của tuổi Trâu; nhanh nhẹn, khôn ngoan, nhạy bén, luôn biết thích nghi mọi hoàn cảnh để tồn tại... như mệnh của tuổi Chuột; hiền lành, nhút nhát nhưng biết cảm thông và không bao giờ bỏ rơi người khác... mang cái cốt tuổi Hợi; trung thành, chính trực, không biết bỏ cuộc.... của căn nghiệp tuổi Tuất; dám nghĩ, dám làm, năng động, không mưu cầu lợi ích, tự thân vận động không chờ vào sự giúp đỡ từ ngoài... của người cầm tinh tuổi Dậu; trí tuệ, lanh lợi, thích giao tiếp, ý thức cộng đồng cao, hài hước nhưng nóng nảy và quá tự tin nên đôi khi dẫn đến những thiệt thòi không đáng có... của nghiệp tuổi Thân; hiền lành, giàu lòng nhân ái, hướng nội, thích yên bình, giàu cảm xúc và thường né tránh xung đột... của duyên tuổi Mùi; mạnh mẽ, năng động, cầu tiến, yêu tự do và khám phá... của người mang số kiếp tuổi Ngọ; sâu sắc,nhạy cảm, hào phóng, chính xác, gọn gàng, can đảm, bình tĩnh, mạnh mẽ và thích phiêu lưu... của người có số tuổi Tỵ; uyên bác, năng động, luôn nuôi ước mơ lớn.... của tuổi Thìn; mưu trí, tinh tế, nhìn xa trông rộng, nhiệt tình.... mang đặc tính của tuổi Mão.

Nếu nói GS. Công, người có đầy đủ đặc tính của mười hai con giáp cũng chỉ khái quát một phần nào đó, chứ tôi vẫn cảm thấy chưa thể hoàn mãn. Bởi ngoài đời GS. là một người khác biệt so với những gì tôi đã lạm dụng vào ẩn số của tử vi.

Có lẽ cũng do số phận long đong, không may mắn nên mặc dù nộp hồ sơ ứng viên từ năm 2006 lúc mới 44 tuổi nhưng mãi tận 5 năm sau GS. Công mới được phong hàm giáo sư kinh tế cho dù các tiêu chuẩn định lượng quy định đều vượt trội (số điểm quy đổi từ công trình nghiên cứu, số lượng nghiên cứu sinh và học viên cao học hướng dẫn đã bảo vệ thành công, số lượng đề tài nghiên cứu khoa học, ...), các tiêu chuẩn định tính cũng không hề thấp (uy tín nghề nghiệp trong giới, vai trò dẫn dắt chuyên môn...). Điều đó cũng đồng nghĩa với “danh hiệu” một trong những giáo sư trẻ nhất nước vào thời điểm ấy (2006) đã tuột khỏi tay. Nó cũng cho thấy mặt trái của cái cơ chế “bầu bán” đã làm mưa, làm gió cả một thời kỳ dài. Năm 2011, lúc đã 49 tuổi, bạn tôi mới chính thức được Hội đồng GS. Nhà nước công nhận chức danh Giáo sư Kinh tế và Đai học Kinh tế Quốc dân bổ nhiệm (thời điểm ấy GS. Công công tác tại Đại học Kinh tế Quốc dân).

Nhận được tin, tôi đùa với GS. Công rằng: Mình năm 49 tuổi dù còn khó khăn nhưng cũng phải quyết tâm làm nhà ở để tránh hạn thái bạch. Còn bạn thì cũng may là phải chờ mất thêm 5 năm sau, tức đúng 49 tuổi mới có hàm GS. Biết rằng quá thiệt thòi về mặt thời gian, nhưng âu cũng là duyên phận. Có thể đó là sự sắp xếp của Thượng đế cho bạn tránh được năm đại hung tinh chiếu mệnh chăng?

Không nghi ngờ về trí tuệ và bản lĩnh của GS. Công. Từ thời học phổ thông vẫn là kẻ ham chơi. Không kệ nệ sách vở hay quần áo chỉn chu, dù giai đoạn ấy gia đình rất có điều kiện. Vậy nhưng chỉ với một vài cuốn vở dắt túi quần ghi lại những mục gì cần thiết thôi, còn hầu hết nội dung các bài giảng của thầy, cô các môn đều được tùa vào bộ nhớ siêu việt. Đôi khi thầy, cô ra đề trên bảng chưa xong thì Công đã đưa ra ngay đáp án khiến không ít giáo viên hay bạn bè từng phật lòng.

Như một bậc tài tử. Quan niệm của GS. Công là học mà chơi, chơi để mà học trở thành một cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt với phần còn lại của thế hệ học sinh Trường cấp 3 Phan Đình Phùng thời đó. Nhưng cũng cho thấy cái tầm nhìn trước thời đại. Dù vô tình hay cố tình thì phương pháp học này, phải chăng GS. Công đã cảnh báo trước hàng chục năm về tình trạng "học gạo" như hiện nay. Trào lưu phổ biến đó có thể là nguyên nhân dẫn đến đầu óc của một thế hệ mới trở thành những "Robot". Ở đó giới trẻ bị hạn chế cảm xúc thăng hoa của tâm hồn và thiếu đi những trải nghiệm thực tế trong cuộc sống.

GS. Công là người có thể cởi cà vạt và ném áo vét ra khỏi cuộc họp, mà xung quanh toàn là các bậc quan khách... nhưng cũng có thế ngồi uống rượu bằng lỗ mũi với đám xích lô, phụ hồ bên vỉa hè tới tận tàn canh; hay có thể lấy ngón tay bật nắp bia cỏ rồi bóp méo nắp bia như chiếc vỏ cam, ngửa cổ ngậm chai tu hết cả két, mà ngồi tiếp thơ suông và chay với các kẻ sĩ giang hồ cùng cô em thất tình nào đó!...

Trong công việc, GS. lại là một người thầy hết sức nghiêm túc và tận tâm, hết lòng truyền ngọn lửa đam mê cho học trò. Hàng chục nghiên cứu sinh và hàng trăm học viên cao học đã trưởng thành dưới sự hướng dẫn của giáo sư, GS. chưa bao giờ đòi hỏi điều gì ngoài sự nỗ lực và tiến bộ của học trò, thậm chí còn nhiều lần tự bỏ tiền túi mời học trò bữa cơm thân tình. Với GS., niềm vui lớn nhất là thấy học trò trưởng thành và vẫn nhớ đến mình bằng tấm lòng trân quý.

Khi tỉnh dậy GS. có thể đọc nghiến ngấu một vài cuốn sách tâm đắc, làm một vài câu thơ, nhưng hầu hết là dành thời gian để tự học tiếng Nga, tiếng Anh, công nghệ thông tin, ... Với những kiến thức trong nhà trường và ngoài đời, GS. Công đã trở thành vị GS. có khá nhiều đầu sách và bài báo khoa học được công bố tính đến thời điểm hiện tại.

Cụ thể, sách dùng cho đào tạo đại học/sau đại học 46 quyển, bao gồm 21 giáo trình (GS.là tác giả độc lập trong đó 03 cuốn, GS.vừa chủ biên vừa tham gia viết 11 cuốn, số giáo trình GS. chỉ tham gia viết 07 cuốn); 04 sách chuyên khảo (GS.là tác giả độc lập 02 cuốn,chủ biên đồng thời tham gia viết 01 cuốn, chỉ tham gia viết01cuốn); 21 sách tham khảo (tác giả độc lập 07 cuốn,chủ biên đồng thời tham gia viết 09 cuốn, chỉ tham gia viết 05 cuốn).

Riêng số bài báo khoa học đã công bố là 89 bài, bao gồm 45 bài báo công bố trên các tạp chí uy ín trong nước; 04 bài tham gia hội thảo quốc tế và 40 bài công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín, trong đó là tác giả chính của 34 công bố thuộc danh mục Scopus/ISI (WoS). Bên cạnh đó, GS. Công còn tham gia giảng dạy và hướng dẫn sau đại học. Tính đến thời điểm hiện tại, GS. đã trực tiếp hướng dẫn 23 nghiên cứu sinh (NCS) bảo vệ thành công luận án tiến sĩ và trên 400 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ... Hiện GS. đang tham gia hướng dẫn 05 NCS. làm luận án tiến sĩ.

GS. Nguyễn Văn Công (ngoài cùng bên trái) tại lễ kỉ niệm 70 năm Trường THPT Phan Đình Phùng

Hiện nay GS. Nguyễn Văn Công là giảng viên cao cấp của Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, làm việc trực tiếp với cương vị là chuyên gia cao cấp tại Viện Tài chính - Kế toán của trường. Công việc chính bao gồm: nghiên cứu khoa học, hướng dẫn nghiên cứu sinh tiến sĩ và học viên cao học, giảng dạy một số chuyên đề ở bậc sau đại học. Bên cạnh đó, còn tham gia các hội đồng chuyên môn của nhà trường như: hội đồng thẩm định chương trình, đề tài và giáo trình; hội đồng bảo vệ luận án tiến sĩ, luận văn hoặc đề án thạc sĩ; cũng như hội đồng giáo sư cơ sở....

Về năng lực chuyên môn tỏ ra nổi trội bao nhiêu thì cuộc sống đời thường của GS. Công lại càng phong phú bấy nhiêu. Nói tóm lại GS. Nguyễn Văn Công là hiện thân của một tài năng lớn, một nhân cách lớn, đồng thời là người có một trái tim nóng rực, luôn sẵn sàng đốt cháy đến tận cùng mọi cảm xúc nhưng biết cách phân biệt đâu là ranh giới yêu ghét, rõ ràng. Xứng đáng là niềm tự hào của Trường THPT Phan Đình Phùng và quê hương Thành Sen.

Thành Sen, 14/10/2025

Nguyễn Ngọc Vượng