DƯƠNG THẾ VÕ

HOA TUỔI THƠ

                                                                        Tản văn

   Trong hàng trăm loài hoa trên trái đất này. Loài hoa nào cũng đều có một cái tên riêng để gọi. Duy chỉ có một số loài hoa mọc dọc các triền đê, hai bên bờ ruộng, dọc các lối đi, hay đơn giản là bên bờ hồ, trên sườn núi là được gọi tên chung chung. Người ta gọi đó là hoa dại. Còn tôi thì khác, tôi gọi đó là hoa tuổi thơ.

  Hoa tuổi thơ nở vào mùa xuân và tàn vào mùa hạ. Hoa không kiêu sa lộng lẫy. Không ngào ngạt tỏa hương. Hoa mọc và nở đúng hẹn. Cả mùa đông ảm đạm ta cứ như tưởng thân và cành hoa đã biến mất. Thế nhưng, khi mùa xuân gõ cửa, đột nhiên sau một đêm mưa phùn, những thân cây nhú lên, và rồi chỉ vài ngày sau hoa như cùng nhau đua nở. Hoa tuổi thơ có nhiều màu sắc khác nhau. Có loài là cánh hoa màu trắng. Có loài cánh màu vàng. Lại có loài có màu tim tím, xanh xanh. Mỗi một loài điều có nét đẹp hồn nhiên riêng của nó. Cái nét đẹp mà lũ chăn trâu chăn bò chúng tôi hồi đó đều thích. Ngày đó làng quê yên bình của tôi làm gì có các loài hoa sang trọng, được bày bán khắp nơi như bây giờ. Chỉ những ngày lễ ngày tết, mới có đôi ba người bán. Và cũng chỉ có những người chơi hoa và nhiều tiền mới mua. Còn đối với tụi tôi thì những cánh hoa tuổi thơ này là quá hoàn hảo rồi. Chúng tôi ngắt hoa chơi trò đám cưới, chơi trò đi chợ. Buổi sáng đi học thì thôi, chứ buổi chiều vừa chăn bò chúng tôi như thả hồn vào những vùng hoa nở bạt ngàn trên các triền đê, bãi sông. Hình như ngày đó thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ còn ít, nên hoa tuổi thơ mọc và nở nhiều hơn bây giờ. Khi mặt trời sắp tắt, chúng tôi lùa đàn trâu bò về chuồng, trên tay đứa nào cũng có một chùm hoa. Đứa bỏ ở góc học tập, đứa đặt ở góc tủ, góc bàn. Hoa tuổi thơ không tươi được lâu, chỉ một ngày sau là hoa đã héo. Thế nên sang ngày sau chúng tôi lại ngắt tiếp bó khác đem về. Mà cũng lạ, hình như hoa hiểu được chúng tôi muốn gì, nên cứ ngắt chùm này là cây lại cho chùm khác. Cứ như từ lòng đất mẹ, hoa không bao giờ cạn. Hồi đó chúng tôi rất hồn nhiên. Hồn nhiên đến nỗi mà ngày mồng 8 tháng 3, chúng tôi còn ngắt cả hoa tuổi thơ về tặng cho mẹ, và tặng cho cô. Dù hoa không được như những loài hoa mà mọi người yêu thích, nhưng tấm lòng con trẻ chân thành, nên cô và mẹ ai cũng vui.

  Trải qua tháng năm, mưa nắng, chúng tôi lớn lên để trở thành những chàng trai cô gái. Còn hoa tuổi thơ thì vẫn vậy. Nở đúng hẹn vào mùa xuân. Tàn vào mùa hạ. Lặng lẽ ngủ quên vào mùa thu và mùa đông. Cánh hoa và sắc hoa không một chút đổi thay. Mặc người đời gọi là hoa dại, hay giơ tay nhổ vặt đi bởi họ sợ hoa ăn len vào cây hoa màu. Thì hoa vẫn hồn nhiên nở, hồn nhiên khoe sắc, đung đưa theo gió. Không biết hoa có còn nhớ đến chúng tôi nữa không? Chứ còn chúng tôi thì vẫn luôn nhớ. Nhớ những kỷ niệm thủa chăn trâu cắt cỏ, thủa lấm lem bùn đất, mà mỗi chiều xuân thả hồn nô đùa cùng nhau bên những triền hoa.

    Giờ thì không còn ngắt hoa đưa về nhà cắm như ngày xưa, nhưng trong tôi hoa vẫn luôn có chổ đứng. Trong lòng tôi. Bởi thế nên cứ sau những giờ làm việc vất vả tôi luôn thả bộ để được ngắm hoa, ôn lại những ký ức đẹp ngày xưa. Một chút mưa phùn, một chút gió, cả một vùng hoa đung đưa. Tự dưng lòng thổn thức gọi: Nhớ quá đi thôi hoa tuổi thơ à !

                                                                                                      D.T.V

Hoa xuyến chi ( ảnh Quỳnh Vũ) 

LÂM LÂM

BÓNG LÀNG

                                                                              Tản văn

Mới đó mà đã hơn 10 năm ông tôi đi xa. Mới đó mà đứa trẻ con năm nào là tôi đã trở thành thiếu phụ khi líu ríu dắt hai đứa con nhỏ về thăm quê ngoại. Vẫn con ngõ nhỏ, cong queo uốn theo cả một bờ rào duối dại rậm rịt đang mùa trái vàng. Từng trái duối lưu lại trong tôi những hồi hộp ấm áp theo từng bước chân, từng nhịp thở. Từng tiếng ồ à líu lo của bọn trẻ như lại dắt tôi trở về với những kỉ niệm thơ ấu không quên.

Làng tôi, làng Bút Lĩnh (hay còn được gọi là làng Bút Luyện) nằm ngay dưới chân hòn Nghiên.  Xưa kia, Đứng từ đầu làng nhìn ra phía Đông Bắc sẽ thấy sừng sững một dãy lèn đá vôi, ở đó có hai cột đá nhô lên như hai quản bút và một vũng đá giống cái nghiên mực sừng sững giữa các xã Quỳnh Đôi, Quỳnh Hoan được dân làng  gọi là Hòn Bút, Hòn Nghiên. Nhưng chắc do trời định, cái quản bút đó nghiêng đầu về phía làng Quỳnh Đôi nên dẫu ở ngay dưới chân hòn Nghiên, làng Bút Lĩnh vẫn không phải là đất học. Dân làng quanh năm chỉ nhẫn nại cấy cày.

Ông bà ngoại và các cậu, các dì tôi lớn lên ở đó. Làng tôi chủ yếu trồng hoa màu, nông nhàn lại có thêm nghề đan đó. Vì thế cuộc sống ở làng không trù phú nhưng cũng ấm áp no đủ. Khi ngoài đồng lúa đã lên xanh thì khắp đường làng ngõ xóm tre nứa lại được phơi trắng trời chuẩn bị cho mùa đan đó mới. Cái đó làng tôi được cẩn thận đến từng công đoạn một. Nứa sau khi được phơi khô, dùng chân đạp chòa cho tróc hết lông, hết xơ. Rồi mới bắt đầu kết mê, đan trỉ, vô vành dưới, vành trên, vô vành trong, vành ngoài, sau cùng kết đầu thì xong một cái đó vừa bền vừa đẹp. Nhờ uy tín thế mà lâu dần nghề làm thêm những khi giáp hạt đó được xem như một làng nghề.

Ông ngoại tôi là một người tài hoa. Cái tài hoa của người nông dân chân lấm tay bùn khéo léo chuốt từng sợi giang sợi lạt để làm đó mưu sinh cơm gạo ban ngày nhưng đêm đêm vẫn mò mẫm bên ngọn đèn dầu hoa kì nắn nót vẽ lại những hoa văn đình chùa như  các loại kìm nóc, mái đao, ổ long phụng, mặt nguyệt, cuốn thư, tranh tứ linh…đã bị bom Mỹ phá hoại với ước mơ sau này con cháu làm ăn khấm khá sẽ phục dựng lại những thứ của cha ông xưa để lại. Ông tôi làm việc đó một cách tự nguyện, cần mẫn năm này qua năm khác trên khắp các đình làng xung quanh, những ô cửa ruỗng mọt, những viên ngói vỡ được ông lưu giữ lại trong từng nét vẽ mềm mại và sống động của mình mà không cần ai động viên hay tán thưởng. (Những nét vẽ đó ông vẫn thường dạy tôi vẽ bằng cách vê lấy một nùi lá khoai hay lấy một cục than củi vẽ mẫu cho tôi trên sân phơi  mỗi ngày đẹp trời)

Có những điều làm tôi nhớ rất lâu và rất lâu sau đó nó trở về vẹn nguyên như đang trải ra trước mắt đẹp đẽ và sống động đến không ngờ...Tôi gọi đó là nguồn cội. Tất cả những thứ đó tôi giữ mãi không quên trong lòng.

 Ngay cả những cái cây…

Vườn xưa ngoại trồng có đến 10 cây dừa quanh năm trái sai lúc lỉu. Về đến đầu làng đã thấy bóng nó cao vóng lên giữa những ùm tùm cây lá rồi. Và nhìn kĩ, sẽ thấy lúc đó trên một thân cây dừa lúc góc này góc kia, cậu tôi đang thả những quả dừa vừa hái xuốngđất. Nhưng lúc như thế, cái tín hiệu nho nhỏ nhưng chứa đầy thông điệp của nhà ngoại tôi: thể nào cũng có khách về.

Khách thường là chúng tôi. Những vị khách khó tính ương bướng mè nheo và hay làm mình làm mẩy! Ấy thế mà gia chủ cứ chiều lấy chiều để, xoắn xuýt bỏ bê công việc đến cả gần tuần trời. Khổ thân cậu út, cứ như ông thiên lôi ngoại chỉ đâu đánh đó. Cứ thoăn thoắt trèo dừa hái quả bất cứ cây nào ông chỉ. Chúng tôi hồi đó sướng. Sướng nhất là chị Chi. Nói không hề điêu chút nào, là con đầu cháu sớm được cưng nưng nhiều, nước dừa tươi người ta chẳng mấy khi được uống thế mà ông cứ bảo cậu chặt cả chục quả cho vào chậu để tắm rôm sẩy cho chị, sung sướng không ai bằng! (có lẽ vì thế mà sau này, trong đám con gái của mẹ tôi, chị gắn bó với quê nhiều nhất!)

Tôi sau này chẳng còn có món tắm nước dừa, nhưng sau mỗi chuyến “kinh lý” quê Quỳnh thể nào cũng phải lúc lỉu vài chục quả dừa đã được cậu đánh sạch vỏ. Vỏ dừa được cậu phơi đầy sân hàu dùng làm củi đun bếp. Dì út thích đun củi dừa hơn đun rơm (vì dì còn mải đọc sách đến quên cả đẩy lửa) còn tôi chỉ thích tút rơm ngoài cây (những cây rơm còn sót lại đôi hạt lúa sót bị đun trong lửa, nổ tí tách những hạt cốm trắng phải nhanh tay cời ra khỏi cháy.

Bóng làng là vậy. Lặng lẽ bình yên và rất đỗi quen thuộc. Thơm như mùi lá khoai vẽ trên sân hàu ngày nắng. Từ đó mà không biết bao thế hệ con cháu của ông tôi sau này trở thành họa sĩ, có galary tranh riêng vẫn không thể nào quên đi được khung tranh đầu tiên trong đời bên góc sân phơi.

Thời đó giờ xa xôi rồi! 10 cây dừa giờ chỉ còn 3 không còn sum suê trái nữa. Nó cũng đã già theo tháng năm khi người trồng cây cũng đã hoá mây trời. Chúng tôi rồi cũng rời ra nhau...một năm chỉ về một lần ngày giỗ ông nhưng không còn đông đủ nữa...Để những kỉ niệm vẫn còn thức mãi tôi đã bàn với các em rằng: từ nay, dẫu ai đi đâu về đâu đến ngày giỗ ông cũng cố thu xếp để về. Về để không cho kỉ niệm có cơ hội mà ngủ quên đi mất.

Chúng tôi về rồi đi. Chỉ mình cậu út lặng lẽ tiễn đám miền xuôi miền ngược tự nhiên thấy chùng lòng. Tôi đứng lặng nhìn cậu. Cậu giờ tóc đã pha sương. Tôi cũng đã toan về già mất rồi thế mà cậu vẫn vậy vòng tay ôm tôi xoa đầu như thời còn bé dại. 

Khoảnh khắc bình yên đó, quên sao đành...!"